Kaflarza mazurskiego interesował przede wszystkim człowiek i jego sprawy, a także zwierzęta. Dopiero na dalszym miejscu stawiał ornament kwiatowy, który tak wiele znaczył w malowanym sprzęcie. Forma dekoracyjna, traktowana jako podstawowy element kafla — jakkolwiek bardzo istotna i ciekawa w jednej z odmian kafli mazurskich , ogólnie jednak ustępuje przed dążeniem do wydobycia wyrazu i nastroju jakiejś postaci czy sceny, w których najczęściej kaflarz opowiada o sobie, życiu warstwy społecznej, do której przynależy, niekiedy o ciężarach i smutkach, przeważnie jednak o rzeczach dla ludu ciekawych, śmiesznych lub radosnych . Jest rzeczą zastanawiającą, że poza wymienioną odmianą dekoracyjną nie występuje w mazurskich kaflach ludowych luźno rzucony ornament kwiatowy, jak to się dzieje w kaflarstwie krakowskim, pokuckim, w obrazach na szkle i w ogóle malarstwie i sztuce ludowej. Kwiaty są natomiast tematem tylko im poświęconych kafli, gdzie potraktowane raczej symbolicznie niż naturalistycznie i ujęte w zeschematyzowaną formę, zbliżone są do ornamentu geometrycznego . W większości odmian kafli mazurskich, wykonywanych w Nidzicy, Szczytnie i Pasymiu w latach 1790—1870, mocno uwydatnia się tło z nieznacznym ornamentem w rogach albo na dolnym i górnym brzegu. Motyw główny zaś — postać lub scena — malowany farbą sepiową, zieloną i niekiedy żółtą, zajmuje zwykle tylko część płaszczyzny kafla, przez co bardziej się uwydatnia i mniej gubi w bardzo różnorodnym zespole składającym się na całość pieca, który przybiera charakter swoistej galerii obrazów.
